ترکیه به دنبال تغییر مسیر جاده ابریشم است

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران سی‌ویکمین گزارش «پایش تحولات تجارت جهانی» را منتشر کرد. در این گزارش گلچینی از تحولات اخیر در دولایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرارگرفته‌اند.

در این گزارش از سلسله گزارش‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرار گرفته‌اند.

در بخش تحولات جهان، رسانه‌ها از گفت‌وگوهای درون دولت بایدن برای اعمال تحریم‌های ثانویه علیه صنعت نفت روسیه خبر داده‌اند. تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت روسیه تحریم‌های اولیه است به این معنا که فقط در ایالات‌متحده قابل‌اعمال است و واردکنندگان نفت روسیه در کشورهای دیگر می‌توانند به واردات غیردلاری ادامه دهند. اما اعمال این تحریم‌ها نتایج موردنظر واشنگتن را تاکنون به همراه نداشته است.

بیشتر بخوانید:

برای دیدن و مطالعه دیگر اخبار حوزه اقتصادی اینجا کلیک کنید

در ادامه این گزارش خبر برگزاری دومین جلسه شورای تجارت و فناوری آمریکا و اتحادیه اروپا در پاریس بررسی شده است. این شورا در سال پیش و برای تعمیق همکاری میان اتحادیه اروپا و آمریکا در حوزه‌های تجاری و فناوری از یکسو و مقابله با چین از سوی دیگر تأسیس شد. اما تحت تأثیر شرایط جدید تمرکز بیشتری بر روسیه یافته است. در نشست اخیر شورا، دو طرف حل‌وفصل اختلافات در حوزه تعرفه‌ها به‌عنوان گام نخست در تعمیق روابط و شکل‌دهی به یک بلوک تجاری منسجم، دارای ارزش‌ها و رویکردهای مشترک برای مقابله با نیروهای مخل تجارت جهانی که ازنظر آن‌ها کشورهایی مانند چین و روسیه محسوب می‌شوند را مورد تأکید قرار دادند.

در بخش تحولات منطقه‌ای آثار جنگ اوکراین بر منطقه بسیار قابل‌تأمل است. در گام اول این جنگ تغییراتی فزاینده در ژئوپلیتیک جهانی انرژی ایجاد کرده است. اتحادیه اروپا به‌طور فزاینده در پی کاهش وابستگی به گاز روسیه برآمده است و روسیه می‌کوشد بازارهای جایگزینی برای گاز صادراتی به اتحادیه اروپا بیابد.

در شرایط جدید کشورهایی که از منابع گازی برخوردارند می‌توانند در ژئوپلیتیک گاز ایفای نقش بیشتری کنند. اقلیم کردستان عراق در همین راستا می‌کوشد تا خود را به‌عنوان یکی از گزینه‌های صادرات گاز به اروپا مطرح کند. این جنگ همچنین مهم‌ترین دلیل رشد چشمگیر درآمدهای کانال سوئز بوده است، زیرا از یک‌سو باعث شده تا اتحادیه اروپا تمایل کمتری به واردات نفت از روسیه داشته باشد و واردات از کشورهای خلیج‌فارس را افزایش دهد و از دیگر سو روسیه نفت بیشتری را راهی بازارهای آسیایی نماید.

تحرکات کشورهای همسایه برای گسترش تعاملات تجاری نیز شایسته توجه بیشتری است. ترکیه می‌کوشد با بهره‌برداری از شرایط ناشی از جنگ اوکراین مسیر مهم‌ترین کریدور جاده ابریشم را تغییر داده و خود را به هاب مسیر خشکی این جاده مبدل کند. کریدور ترنس کاسپین از طریق دریای خزر، قزاقستان را به آذربایجان و گرجستان پیوند می‌زند و از طریق این دو کشور، به ترکیه متصل می‌شود و از طریق ترکیه کالاها به اتحادیه اروپا راه می‌یابند. افزون بر این، افغانستان به دنبال فعال‌سازی کریدور ریلی ترانس افغان است که از ازبکستان آغازشده و در افغانستان به پیشاور پاکستان می‌رسد. این مسیر که پاکستان نیز به‌شدت در پی اجرایی شدن آن است مسیر جایگزین چابهار محسوب می‌شود.

در پاکستان دولت شهباز شریف برخلاف دولت عمران خان، دیپلماسی اقتصادی را در کانون توجه خود قرار داده و می‌کوشد با طیف بیشتری از کشورها مناسبات اقتصادی را افزایش دهد. در این راستا احیای روابط تجاری با هند به‌عنوان یک رقیب دیرینه قابل‌توجه است.

هدف‌گذاری ترکیه و قطر برای تجارت ۵ میلیارد دلاری، تلاش امارات برای سرمایه‌گذاری گسترده در هند و یونان و تلاش طالبان برای خودکفایی نفتی از دیگر تحولات اخیر است.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را باهدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.

متن کامل سی و یکمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.