رویای صادرات ۳ میلیون بشکه‌ای

به گزارش پایگاه خبری طلوع اقتصاد به نقل از آرمان ملی، با گذشت سه ماه از تعطیلی مذاکرات نهایتا مذاکرات ایران و غرب در دوحه قطر کلید خورد. مذاکراتی که بیشتر پیرامون چالش انرژی در بازار جهانی و نقش ایران در کاهش التهاباتی بود که با جنگ روسیه و اوکراین اقتصاد کشورهای غربی را تحت الشعاع قرار داده است.

در واقع عبور قیمت هر گالن بنزین از مرز ۵ دلار در آمریکا و بحرانی که اروپا در زمینه تامین نیازهای نفتی و گازی خود با آن دست و پنجه نرم می‌کند سران کشورهای گروه ۷ را بر آن داشته تا به فکر منابع نفتی جایگزین بیفتند در این راستا ابتدا تحریم‌های نفتی ونزوئلا از سوی آمریکا کمرنگ شد و حال نوبت به ایران رسیده تا تحریم کنندگان برای استفاده از نفت ایران فرش قرمز پهن کنند آنچه در این بین حائز اهمیت است ظرفیت ایران برای تامین نیاز کشورهای اروپایی و زیرساخت‌هایی است که استفاده حداکثری از این موقعیت را با اما و اگرهایی همراه می‌کند.

در واقع در حال حاضر ایران امکان تولید.۳.۵ میلیون بشکه در روز را دارد که ۱.۵ میلیون بشکه آن می‌تواند راهی بازارهای صادراتی شود. اما قطعا این میزان صادرات گزینه دندانگیری نه برای ایران و نه برای متحدان اروپایی نبوده و سیاست نفتی کشور باید به سمت افزایش تولید و صادرات تا بیش از ۵ میلیون بشکه حرکت کند موضوعی که به اعتقاد کارشناسان تحقق آن اگرچه به لحاظ ذخایر و ظرفیت‌های تولیدی فراهم است اما به سرمایه‌گذاری در احیای میادین نفت و گاز وابسته بود که در خلال سال‌های تحریم به ناچار مغفول مانده‌اند.

به گفته تحلیلگران دستیابی به این میزان تولید در کوتاه مدت به شاخصه‌های زیادی وابسته است که تجربه سیاست‌های دولت نشان داده معمولا در این نوع رویکرد لنگ می‌زند. حال باید منتظر شد و دید آیا سیاستگذار نفتی کشور می‌تواند از تمامی ابزارها برای استفاده از فرصتی طلایی بهره گیری کند یا باز باید در سال‌های آینده برای فرصت سوزی‌ها آه حسرت بکشیم؟

بیشتر بخوانید:

برای دیدن و مطالعه دیگر اخبار حوزه اقتصادی اینجا کلیک کنید

ایران بازارهای قدیمی خودش را پس می‌گیرد؟

نرسی قربان کارشناس بازار انرژی دراین خصوص به «آرمان ملی» گفت: قبل از تحریم‌ها ۴ میلیون بشکه بود که تا حدود ۲ تا ۵/۲میلیون بشکه آن صادر می‌شود اما اگر بخواهیم از ۴ میلیون بشکه به روزانه ۵ میلیون بشکه برسیم نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای داریم البته زیرساخت‌ها باید سالیانه تعمیر، نگهداری و احیا شوند و نباید به حال خود رها شوند اما برای افزایش تولید نسبت به دوران قبل از تحریم‌ها نیاز به تولید۸/۳ تا ۴ میلیون بشکه وجود دارد که از این میان نیمی از آن صادر می‌شد و صادرات به اروپا قبل از تحریم‌ها حدود ۵۰۰ هزار بشکه بود که پس از تحریم‌های آمریکا کشورهای غربی از ترس فشار آمریکا از ایران نفت نخریدند و درحال حاضر پالایشگاه‌هایی که سال‌ها از ایران خرید می‌کردند دوباره به ایران بازگشتند و در واقع ایران بازار جدیدی به دست نیاورده بلکه بازارهای خودش را پس می‌گیرد و ما کاری به بازارهای کشورهای دیگر نداریم.

این کارشناس انرژی بیان کرد: ۳ ماه از جنگ روسیه و اوکراین گذشته و ما ۳ ماه است که از ظرفیت صادرات محروم هستیم و باید جلوتر از این به فکر می‌افتادیم و سعی در پس گرفتن بازارهای خود می‌کردیم بازارهایی که در اروپا داشتیم را به‌خاطر تحریم‌ها از دست دادیم حال باید تلاش کنیم که از فرصت پیش آمده استفاده کنیم و از این شرایط جهانی به نفع خود بهره برداری کنیم.

سید حمید حسینی رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی دراین خصوص به «آرمان ملی» گفت: طبق ادعای وزارت نفت درحال حاضر روزی ۵/۳میلیون بشکه تولید نفت داریم که از این میزان ۵/۱ میلیون آن صادر می‌شود به عبارتی دیگر ۲۰۰/۲ بشکه آن به مصرف داخلی می‌رسد و ۲۰۰/۱ میلیون بشکه آن سهم صادرات است و از آنجا که میعانات مختلفی روی آب داریم احتمال زیاد بتوانیم تولید نفت را درصورت گشایش تحریم‌ها به روزانه ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز برسانیم البته با تسهیلاتی که قبلا از صندوق توسعه ملی گرفته شده بود که این تسهیلات از زمان زنگنه آغاز شد و روزانه ۶۰۰ هزار بشکه تولید را افزایش داده و تاکنون نیز ادامه‌دار است از سوی دیگر تجربه ما درسال‌های گذشته و پس از برداشته شدن تحریم‌های دور قبل نشان می‌دهد که قادر خواهیم بود که روند تولید را افزایش داده و به بازار قبل از تحریم‌ها بازگردیم.

حسینی ادامه داد: شرکای خارجی و شرکت‌های نفتی با ایران تمایل به همکاری دارند دلیل آن هم این است که دنیا به انرژی ایران نیاز دارد و درحالیکه با آغاز مذاکرات در دوحه خیلی‌ها منتظر کاهش قیمت نفت در بازار جهانی بودند، اما این اتفاق رخ نداد و قیمت نفت از روز دوشنبه روند افزایشی به خود گرفت و روز گذشته به ۱۱۸ دلار رسید علت افزایش قیمت نفت چند دلیل اساسی دارد اول آنکه مکرون با شیخ محمد در دبی صحبت داشت و دیدگاه او این بود که امارات و عربستان ظرفیت تولید اضافی را ندارند دلیل دوم به ذخایر نفتی آمریکا که ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه کاهش پیدا کرده است برمی‌گردد این درحالی است که این رقم حتی یک روز آمریکا را جواب نمی‌دهد و سابق بر این آمریکا روزانه ۱۷ تا ۱۸ میلیون بشکه در روز تولید می‌کرد که این خود فشار مضاعفی به آمریکا وارد می‌کند و دلیل سوم به ارزش دلار جهانی برمی گردد و نهایتا با شروع فصل تابستان و افزایش قیمت بنزین فشار زیادی به بازار می‌آید و کشورهای اروپایی به آمریکا فشار می‌آورند که حداقل مقداری از کسری را از نفت ایران بتوانند جبران کنند و با برگرداندن ایران به بازار جهانی بخشی از این کمبود را جبران کنند.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی گفت: با تعمیر و بازسازی زیرساخت‌های نفتی که سال گذشته صورت گرفت تولید ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه‌ای در روز به میزان ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه رسید و برای رسیدن به ۴ میلیون بشکه در روز که به میزان قبل از تحریم‌هاست فاصله چندانی نداریم و دراین مدت می‌توانیم از ذخایر چاه‌های جدید و فعال کردن آنها استفاده کنیم.

حسینی درخصوص میادین مشترک با قطر و عراق و استفاده از ظرفیت این میادین گفت: به گفته مدیر پروژه غرب کارون روزانه ۳۴۰ هزار بشکه نفت از این میدان تولید می‌شود و این ظرفیت از تولید عراق بسیار بیشتر است همچنین گفته شده که قرار است به تولید روزانه ۵۳۰ هزار بشکه در آینده بسیار نزدیک برسد همچنین در میدان پارس جنوبی که با قطری‌ها میادین مشترک داریم بر این ادعا هستند که قراردادی بسته‌اند که بعید می‌دانم چنین اتفاقی رخ داده باشد، چراکه نیاز به تکنولوژی قوی دارد اما باید گفت که در این میدان از قطری‌ها عقب‌تر هستیم و اگر تحریم‌ها برداشته شود امکان فعالیت بیشتر برای حضور شرکت‌های دیگر دراین میدان فراهم می‌شود.

تفاوت آماری

وزیر نفت اخیرا میزان تولید نفت را ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز عنوان کرده و تاکید کرده حجم تولید به پیش از تحریم‌ها رسیده است موضوعی که کارشناسان این اظهارات جواد اوجی را چندان با واقعیت منطبق ندانسته و حجم تولیدات نفتی ایران را در خوش بینانه‌ترین حالت بین ۳ تا ۵/۳ میلیون بشکه در روز برآورد می‌کنند.

در این رابطه وزیر نفت درخصوص ظرفیت تولید نفت خام ایران می‌گوید: ظرفیت کنونی تولید نفت به پیش از تحریم‌ها و به بیش از سه میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است و با انجام اقدام‌های مؤثر در میدان‌های نفتی خشکی و دریایی، حفاری چاه‌های جدید، تعمیر چاه‌ها و تعمیرات، بازسازی و نوسازی تأسیسات، مراکز جمع‌آوری نفت، ظرفیت کنونی تولید نفت به پیش از تحریم‌ها یعنی به رقم روزانه بیش از سه میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت رسیده است و در عملکرد این مقدار تولید مشکلی نداریم همچنین در بخش گاز با اقدام‌های خوبی که در شرکت‌های ملی نفت و گاز ایران در فصل زمستان انجام شد بالاترین رقم برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی به مقدار ۷۰۵ میلیون مترمکعب در روز رقم خورد.

جواد اوجی در ادامه افزود: ظرفیت صادرات نفت به‌ویژه میعانات گازی سال گذشته پایین‌تر از میزان فعلی بود و اما با تلاش همکاران در این بخش توانستیم امسال به ارقام بالاتری در زمینه صادرات نفت خام، میعانات گازی و دیگر فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی دست یابیم همچنین افزایش روزانه ۳۲ هزار بشکه‌ای نسبت به رقم تعیین شده برای ماه گذشته میلادی در نظر گرفته شد و همه اعضا با این تصمیم موافقت کردند و مقرر شد اعضای اوپک‌پلاس به دقت شرایط بازار جهانی نفت را رصد کنند و وقوع تنش‌های سیاسی و امنیتی که در مناطق نفت‌خیز جهان رخ داد سبب افزایش نگرانی شد اما افزایش قیمت‌های نفت از سوی کارشناسان اوپک‌پلاس رصد می‌شود.

او بیان کرد: با توجه به دغدغه‌های تأمین گاز برای شمال‌شرق کشور در هشت ماه فصل گرم امکان ذخیره‌سازی داریم که روزانه بیش از ۲۰ میلیون مترمکعب در مخزن شوریجه گاز تزریق می‌شود که در چهار ماه فصل سرد روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب گاز برداشت می‌شود و این برای پشتیبانی شبکه گاز در بخش شمال و شمال‌شرق کشور به‌ویژه استان‌های خراسان رضوی، مرکزی، جنوبی و شمالی خواهد بود و توربوکمپرسورهای ۳۳۰ بار توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور طراحی و ساخته شد.

تغییر توافق سیاسی به توافق اقتصادی پایدار

به عقیده بسیاری از کارشناسان تصویرکلی بازار نفت و گاز نشان می‌دهد که ایران حالا دست بالا را در مذاکرات دارد، چراکه در حال حاضر نیاز به منابع انرژی ایران در بیشترین سطح احساس می‌شود این درحالی است که بازار نفت جهانی مسیر صعودی در پیش گرفته و قیمت نفت به بیشترین سطح از سال ۲۰۰۸ رسیده و برای اولین‌بار قیمت بنزین در آمریکا از ۵ دلار در هر گالن عبور کرده است و همین مساله به تورم در جهان دامن زده است. برای مقابله با بحران موجود چندی پیش دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه با انتشار بیانیه‌ای خواستار بازگشت نفت ایران و ونزوئلا به بازارجهانی شد از طرفی ماکرون با بایدن در حاشیه نشست گروه ۷ دراین خصوص صحبت و به او اعلام کرده که به افزایش تولید امارات و عربستان دل نبندد.

البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که هیچ کشوری به اندازه ایران توان افزایش عرضه نفت و متعادل کردن بازار در بازه زمانی ۶ ماهه و تا رسیدن به فصل سرما در اروپا را ندارد، چراکه عربستان، امارات، ایران و ونزوئلا تنها گزینه‌های آمریکا برای افزایش عرضه نفت هستند و این کشورها تنها ظرفیت خالی برای افزایش تولید دارند که دراین میان بنا به گفته وزیر نفت کشورمان، تولید طلای سیاه در ایران بیش از۳ میلیون بشکه در روز است این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ میزان تولید تا کمتر از ۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافته بود و با وجود رشد تولید در ماه‌های اخیر هنوز بخش زیادی از ظرفیت تولید نفت ایران به بهره‌برداری نمی‌رسد بنابراین ایران می‌تواند با استفاده از این فرصت نه تنها از زیر بار تحریم‌ها خارج شود بلکه می‌تواند برجام به عنوان یک توافق سیاسی را به یک توافق اقتصادی و پایدار ارتقا دهد؛ موضوعی که پیش‌تر کارشناسان درمورد آن تاکید کرده بودند و بر این باور هستند که اگر توافق با غرب به یک توافق اقتصادی ارتقا یابد منافع آن می‌تواند بلندمدت‌تر از برجام باشد به این ترتیب که به جای گرفتن تضمین سیاسی برای باقی ماندن طرف آمریکایی در توافق با ایران می‌توان یکی از بندهای توافق را جذب مقدار مشخصی سرمایه در بازه زمانی معینی در نظر گرفت.

بنابراین اگر در شرایط کنونی ایران بتواند با غرب به توافق برسد نه تنها می‌تواند به شکل مطلوبی به بازار نفت بازگردد بلکه می‌تواند توافق‌هایی با شرکت‌های خارجی برای افزایش تولید نفت و گاز منعقد کند و به این ترتیب می‌تواند بقای توافق با غرب را تضمین کند البته به عقیده کارشناسان دست بالاداشتن ایران به چند دلیل موقتی است اول آنکه تاریخ نشان داده که داشتن دست بالا می‌تواند یک فرصت زودگذر باشد دوم اینکه این باور منطقی نیست که به دلیل کمبود نفت و گاز غرب به هر بهایی حاضر به مذاکره با ایران هستند همان‌طور که حالا با وجود فشارهای زیاد قیمت بنزین و انرژی حاضر به سازش با روسیه نیستند همین حالا در شرایطی که اروپا هر روز بیشتر از قبل نگران قیمت‌های بالای انرژی و قطع گاز روسیه در زمستان می‌شود حاضر نیست چوب تحریم را از سر این کشور بردارد، چراکه تعرض روسیه به خاک اوکراین تهدیدی بزرگ‌تری نسبت به قیمت بالای انرژی برای اروپا است سوم اینکه با فرض اینکه میزان صادرات نفت ایران در حال حاضر یک میلیون بشکه در روز است، هر روز تحریم به معنای محروم ماندن از ۱۵۰ میلیون دلار درآمد فروش نفت است.