رسانه در جنگ ترکیبی

به گزارش طلوع اقتصاد، فرزاد وثوقی روزنامه نگار استان فارسی و نایب رییس هشتیمن دوره خانه مطبوعات استان فارس در سرمقاله ای نوشت:

تحلیل و بررسی درخصوص آغاز، ادامه وخاتمه جنگ هشت ساله با ذکر واقعیت تجاوزگرانه رژیم بعث عراق به فرماندهی صدام حسین رییس جمهوروقت آن کشور، بطور قطع نیازمندپیوست رسانه ای وتبیین چنین حادثه ای تلخ واز طرفی درس آموز است که اگر این تحلیل وبررسی درابعادرسانه ای به وادی سیاست کشانده وتوسط برخی مصادره گردد به وضوح دچارآسیب های سخت دربعد باورهای بین نسلی خواهد شد.

زمانی که جنگ ناخواسته در سی و یکم شهریورماه ۱۳۵۸ آغاز گردید، کشوردرگیرنبردهای داخلی با عناصر تجزیه طلب در استانهایی مانند کردستان بود.هرچند درسایر استانها نیزبه فراخورتوان نظامی وعملیاتی عناصر ضد انقلاب، شاهد نبردهای خونین ویا درحداقل ممکن ترورافرادوشخصیت های انقلابی بودیم اما جبهه ایجاد شده توسط رژیم بعث عراق با مشارکت۱۲ لشکرزمینی تادندان مسلح ،هزینه ای گزافی به انقلاب تحمیل نمود.

تحلیل های رسانه ای نشان می دهد، پس از پیروزی انقلاب تسویه حساب با ارتش درراس امور قرارگرفت.شاید همین تسویه حساب بود که بنیه دفاعی ایران را تضعیف ونیز به اطلاع دشمن دیرینه رساند. درواقع کنترل این بخش عظیم می بایست تحت نظر یک سازمان اطلاعاتی بزرگ انجام می شد که انقلابیون پیش بینی این مهم را نکرده بودند .نیروهای انقلاب تا دقیقه نود در بهمن ماه ۵۷ ارتش را مجاب به اعلام بی طرفی ویاعدم حمایت ازرژیم سلطنتی کرده بودند والبته سران ارتش ذیل تفاهم نامه ای این بی طرفی را امضا وبه اطلاع رهبران انقلاب رسانده بودند.

بیشتر بخوانید:

برای دیدن و مطالعه دیگر اخبار حوزه اقتصادی اینجا کلیک کنید

تحلیل های رسانه ای حکایت ازآن دارد که علی رغم انجام این مهم از سوی امیران ارتش اما نیروهای انقلاب قادرنبودند ویا ازابزارهای نظارتی کاملی برخوردار نبوده اند تا بنیه ارتش را مورد حفاظت اطلاعاتی قرار دهند. لذا پاکسازی ها آغازشد وشیرازه ارتش ازهم پاشید.ذکراین نکته لازم است که درآن روزگاررسانه های فاقد قدرت تحلیل نسبت به این رخدادهشدارهای لازم را به سران انقلاب منتقل نکردند چرا که داشتن قدرت تحلیل وبررسی ونیزاطلاعات لازم درزمینه سیاست های خارجی لازمه رسانه های فعال وپرتیراژاست وبه وضوح می توان اذعان داشت که رسانه ها از این ابزار بی بهره بوده اند.

هرچند رسانه ها درآن زمان صرفا به انتشار اخبار روزمره ازهیجانات انقلابی بسنده می کردند و تحلیلی براین وقایع وآثار آن برآینده نداشتند.درواقع رسانه ها وقایع نگاری می کردند وحوادث دیروزرا برای فردا منتشروبه اطلاع ملت می رساندند. اخباری که با ۲۴ ساعت تاخیر باید تازگی خودرا حفظ می کرد.

اعلام رسمی جنگ درعین ناباوری ملت خصوصا مرزنشینان درغرب وجنوب کشوراز این دست غاقلگیری های رسانه ای وانتشار اخبار لحظه ای بود.جنگ به گونه ای آغاز شد که هیچ پیش خبری از احتمال وقوع آن منتشر نشده بود. درواقع رسانه ها حتی احتمال این حادثه را نه دراخبار ونه درتحلیل های سیاسی خود منتشرنکردند تا ملت به گونه ای خودشان را آماده برخورد با این طوفان کنند.

مرزنشینان ومردم ساکن دراستانهای بزرگ غربی وجنوبی ایران درحالی محل اسکان خودرا ترک می کردند که زیر شدیدترین بمباران های هوایی وآتش توپخانه های عراق قرار گرفته بودند. وارد آمدن تلفات سنگین به مردم وشماری از نیروهای نظامی باقی مانده درپاسگاههای مرزی ژاندارمری حکایت از ضعف شدید اطلاع رسانی درآن روزگارداشت.

چنین است که ما پیش ازوقوع جنگ سخت نیازمند وقوع جنگ نرم رسانه ای بودیم که درآن سالها توسط رسانه هااتفاق نیفتاد، هرچند رسانه ها چه داخلی وچه خارجی دربحث سیرتدریجی انقلاب وپیروزی آن نقش بسیارارزنده ای درانسجام بخشی ملت ایران داشتند اما این سوال مطرح می شود که چرا دربرابرچنین تهاجمی رسانه ها دربی خبری وعدم توان تحلیلی قرارگرفته بودند.

تنش های داخلی خصوصا دردانشگاه تهران وسایر استانهای هدف، انتخابات ریاست جمهوری پس از کناره گیری نخست وزیرموقت وحتی خنثی سازی عملیات کودتا ویا جریان سفارت آمریکا وحضور نیروهای آن کشور درطبس، رقابت های سیاسی وظهوروسقوط احزاب که هرکدام سهمی از سفره انقلاب درخواست می کردند، پیوسته در صدر اخباروتیترهای یک روزنامه های مهم کشورقرار داشت. روزنامه های کیهان واطلاعات وشاید (آیندگان که البته عمرچندانی نیافت) ازجمله رسانه های جریان سازخبری درآن سالها بودند.

هرچندرسانه ها به مرزهای کشورتوجهی نداشتند تا هشداری به ملت ومدیران عالی بدهند، اما میتوان اینگونه پنداشت که رسانه ها نیزدرفرایندضعف کسب اخباردچارغافلگیری شدند.رسانه ها زمانی می توانند مسایل یک کشورا تحلیل وبررسی وسپس خبری ازآن منتشر کنند که اولا توان بدست آوردن اخبارواطلاعات درحد لزوم افکارعمومی را داشته باشند و دوما توان تحلیل وبررسی وگاها تبدیل به خبرنمودن جریانات را نیزداشته باشند.

با شروع جنگ وباورتخلیه شهرهای بزرگ استانهای مرزی، جریان اطلاع رسانی نیزهرچند با تاخیراما افکارعمومی را متوجه خودکرد.صدای آژیرزرد وقرمزوسپس وضعیت سفید مهمترین اطلاع رسانی لحظه ای از رادیوی ایران بود.عکاسان وفیلمبرداران بسیاری جلودارحضور در مناطق عملیاتی شدند که شاید هیچگاه بازگشتی نداشتند.عکاسان وخبرنگارانی که حین ثبت پلان شهامت وشهادت خودنیزبه شهادت رسیدند.

به آرشیوعکاسان وفیلمبردارجنگی اگر توجهی داشته باشیم مملو ازتصاویری است که شاید چند دهه ازثبت آن گذشته وتحت عنوان تصاویری نایاب از جنگ درنمایشگاهی گروهی ویا انفرادی درمعرض دید مردم قرار گرفته ویاگاها فیلمی دلخراش که برای اولین بارودرتاریخ های خاص توسط شبکه های اجتماعی به نمایش گذاشته می شود.

نقش رسانه ها درآن سالها پس از فراغ بال نسبی از جریانات تند داخلی ، دعوت از نیروهای جوان برای حضور در خطوط مقدم جنگ بود. البته نسلی که پشتیبان انقلاب اسلامی وجریانات مذهبی درایران بود بشدت ازاین دعوت استقبال وظرف مدت کوتاهی این نیروهای جوان درکناریگانهای ازهم پاشیده ارتش، سپاه پاسداران وبسیج مستضعفین را خلق ورشد ونمو دادند،جوانان نخبه درآن سالهای سخت،سینه دربرابرگلوله سپرکردند.

سپاه دوماموریت بزرگ پیش رو داشت ، اول تشکیل وسازماندهی خودبرای حضوردردوجبهه داخلی ومرزی وسپس آموزش نیروهای بسیج برای تکمیل ظرفیت های نظامی واطلاعاتی خطوط مقدم وپشت جبهه برای برخورد با ستون پنجم دشمن.

دراین بین بازهم نقش رسانه ها درتقویت این راهبرد بسیارتاثیر گذاربود. انتشارخبرپیروزی ها ومقاومت دلیرانه سپاه ایران متشکل از ارتش ،سپاه پاسدان وبسیج ویا زیر ضربه قرار دادن تیم های مسلح ضد انقلاب درداخل شهرها با بهرگیری ازتوان ستادهای خبری سابق سازمان اطلاعات سپاه پاسداران خبرهای خوبی بود که درتقویت صف دفاعی ملت ایران تاثیر گذاری عمیقی داشت.

حالا ایران از ارتش بیست میلیونی برخوردار شده بودو ازهر خانه چندین جوان راهی جبهه ها می شدند، راهی که یک فریضه مقدس محسوب می شد. الگو گیری شیعیان ایران از(سیدالشهدا حضرت امام حسین ع )برگ برنده حضورجوانان دردفاع مقدس بود. درمکتب شیعه شهادت سعادت است و تفهیم وتاکید آن از سوی رسانه های داخلی اثر گذاری عمیقی داشت. حالا خطوط مقدم مملواز نیروهای جوان بود وفرماندهی تیپ ولشکرهای عملیاتی با اعتمادخاصی به جوانان بیست تابیست ودوساله سپرده می شد.

تعامل سپاه وارتش درعملیات شکست حصر آبادان ویا فتح خرمشهروفاو به رخ کشیدنی بود. جریان سازی این پیروزی برعهده رسانه ها قرار داده شد، جریانی که تا پایان جنگ وحتی پس از آن باید ازدستاورهای آن صیانت می شد.

این مهمترین نقش رسانه های داخلی بود که البته در حوزه روایتگری آنطور که باید وشاید چندان موفق عمل نشد.روایتگری که شاید جریانات خاص سیاسی به نفع ویا ضررخود ازآن استفاده کردند. درسالهای پس از جنگ با اولویت جریان اصلاحات ، رسانه ها و سایرحوزه های فرهنگی را ،نوک پیکان حملات سیاسی علیه جبهه سیاسی حریف قرارداند وبتدریج با تکثر رسانه های مکتوب وبر خط، جریان اطلاع رسانی رابا شیوه ای خاصی توام با افشاگری همراه نمودند.

ازآن سالها نسل جوان به یکباره با شیوه های نوین اطلاع رسانی مواجه شدند ودرمقابل ،روش های تندوتیزوبرخوردهای فیزیکی پاسخگوی این جنگ ترکیبی نبود. بسیاری افراد شاخص نیزدرجهاد اکبرنمره قبولی نگرفتند وبا خروج ازصف، اعتمادها راشکننده کردند.رسانه ها به سرعت جبهه جدید خودرا ساماندهی وبا غنای اطلاعاتی وبا سهولت ازفساد های اقتصادی پرده برداشتند وتضادهای فکری را توامان با واقعیت یغمای بیت المال شدت بخشیدند.

با این اوصاف با ریزش سرمایه های اجتماعی درجبهه خودی مواجه شدیم ،جبهه رسانه ای که بدون سازوبرگ لازم قادربه ترمیم خسارت های وارده نه در مهندسی خبرونه درایجاد ضد خبرنیست چرا که اصولا رسانه های داخلی به اهلش واگذار نشده است.

افسران جنگ نرم درمقابل ترکیب سوژه ها علیه بنیان های فکری انقلاب، دست خالی هستند.نفوذ افراد انقلابی نمادرهیات مذهبی ویا نهادهای دارای رانت وقدرت سیاسی برای تقویت بنیه اقتصادی جبهه خودی وسپس خروج از کشوربا میلیاردها دلارپول، ضریب بی اعتمادی را افزایش داد و پنهان سازی وعدم گفتمان مستقیم وسازنده با نسل نوجوان وجوان ،مارا درمسیری سخت ویا بن بست قرار داده است.

برای خروج از این بحران که دامنگیررسانه ها نیزشده است تنها یک راه وجود دارد وآن گفتگو با نسل امروزوفرداست.ما باید دلایل روشن خودرا با جوانان بازگووبه تشریج ابعاد فعالیت شبکه نفوذ دربدنه انقلاب بپردازیم.چراکه جنگ امروز، جنگ نرم برای تغییر به تعبیردشمنان است.

باید برای درمان به نیروهای متخصص و وفادار وبی ادعا ، اعتماد کرد و به بیان درد پرداخت تا بتوانیم درد را درمان کنیم . چرا که آنطور که پیداست این ملت شهید داده ومقاوم تمایلی به تغییربرابرتعبیردشمنان ندارند وبیشترخواستاراجرای اصلاحاتی تحت نظارت قانون و مجازات مفسدان هستند.

نوشته شده توسط: سرپرست استان فارس